Šta je to infarkt miokarda?

Infarktom miokarda nazivamo propadanje ćelija srčanog mišića uzrokovano naglim smanjenjem ili potpunim prekidom protoka krvi kroz krvne žile srca. Drugim riječima, infarkt miokarda spada u koronarnu bolest koja je klinički sindrom uzrokovan suženjem ili začepljenjem koronarnih krvnih žila koje opskrbljuju srčani mišić krvlju, što dovodi do neravnoteže između opskrbe i potrebe srčanog mišića za krvlju.

Koronarna bolest srca odnosno infarkt miokarda, kao njezina akutna komplikacija, glavni je uzročnik smrti ljudi širom svijeta. Prema podacima SAD-a, ondje svake minute od koronarne bolesti umire jedan čovjek. Do 55. godine života infarkt miokarda je za 5 do 6 puta češći kod muškaraca, do 75. godine ta se razlika smanjuje na dva i po puta. Poslije toga, u starijoj dobi, od infarkta češće obolijevaju žene.

Epidemiologija

Epidemiološka ispitivanja su pokazala da je infarkt miokarda tri puta češći kod pušača, da povećani nivo holesterola odnosno masnih supstanci u krvi, povećavaju rizik od infarkta miokarda za 3,8 puta, da hipertoničari, odnosno ljudi sa povišenim pritiskom, od infarkta miokarda obolijevaju 4 do 8 puta češće, i da je koronarna bolest 8 puta češća kod dijabetičara, odnosno kod ljudi sa povišenim vrijednostima šećera u krvi, nego u odnosu na normalne vrijednosti šećera u krvi. Naročito veliki rizični faktori su hiperglikemija – povišenje šećera u krvi, hipertenzija – povišeni pritisak, hiperlipoproteinemija – povišene vrijednosti masnih supstanci u krvi, i pretilost, udruženi zajedno sa insulinskom rezistencijom, čine metabolički sindrom ili sindrom X koji je jako povezan sa ubrzanim razvojem aterosklerotskih promjena na krvnim žilama.

Ateroskleroza

Ateroskleroza znači zadebljanje i otvrdnuće stijenke arterije, odnosno krvne žile, karakteristično po lokalnom zadebljanju, koje se sastoji od masnih supstanci, pjenastih ćelija, sa različitim vrstama kolagenih vlakana, i umnoženih i izmijenjenih glatkih mišićnih ćelija. Nema krvnih žila koje nisu zahvaćene procesom ateroskleroze odnosno zadebljanja i otvrdnuća stijenke krvne žile, ali ne postoje ni krvne žile koje su više uključene u proces zadebljanja i otvrdnuća stijenke, od koronarnih krvnih žila. Nepromjenjivi faktori rizika, za nastanak ateroskleroze odnosno zadebljanja i otvrdnuća stijenke krvnih žila, su starenje, muški pol stariji od 45 godina, žene više od 55 godina, pozitivna porodična anamneza, to jest preuranjena koronarna bolest u porodici.

Infarkt miokarda najčešće se pojavljuje kao komplikacija zadebljanja i otvrdnuća koronarnih arterija, odnosno ateroskleroze koronarnih krvnih žila srca. Obično nastaje zbog nagle povrede ili prsnuća ateroma ili plaka koronarne krvne žile uz pojavu ugruška na tom mjestu (tromba), koje ometa protok krvi i može dovesti do potpunog prekida protoka krvi i do propadanja mišićnih srčanih ćelija u onom području koje opskrbljuje dotična krvna žila.

Vrste infarkta

S obzirom na mjesto i obim područja gdje su ćelije srčanog mišića propale, razlikuju se transmuralni infarkti, kod kojih propadanje ćelija zahvata cijelu debljinu zida klijetke, i netransmuralni infarkti kod kojih propadanje ćelija ne zahvata cijelu debljinu zida srčane klijetke i koji se smatraju lakšim infarktima.

Novija podjela je: infarkti s elevacijom ST segmenta u EKG-u, takozvani STEMI, i bez ST elevacije segmenta u EKG-u – NSTEMI. Vulnerabilnost, odnosno osjetljivost ateroma ili plaka u stijenci krvne žile, je pod uticajem povišenog pritiska koji može dovesti, tj. biti odgovoran za oštećenje odnosno rupturu, prsnuće plaka, zatim i drugi faktori rizika mogu dovesti do rupture, pogotovo kod dijabetičara gdje povišene vrijednosti šećera i masnih supstanci snažno ubrzavaju napredovanje ateroskleroze, odnosno stvaranje tih plakova, i izazivaju takođe osjetljivost i lakše prsnuće tog plaka u stijenci krvne žile, jer plakovi bogati lipidima i masnim supstancama izrazito su osjetljivi.

Stres može dovesti do kontrakcije krvne žile koja je aterosklerotski promjenjena, tako da produženi spazam, grč krvne žile, takođe može oštetiti ćelije srčanog mišića i dovesti do propadanja, odnosno nekroze ćelija srčanog mišića.

Kada se javlja

Infarkt miokarda najčešće nastupa u jutarnjim satima, između 6 sati ujutro i podneva, i učestalost je dva puta veća nego u ostalim dijelovima dana. Gotovo svaki četvrti infarkt javlja se tokom prvog sata nakon ustajanja, što ukazuje da je nastupio svojevrsni stres. U tim jutarnjim satima taj početak dnevnih aktivnosti, koji je svojevrstan stres za organizam, može izazvati nesklad između potrebe i opskrbe miokarda kiseonikom, te stvoriti uslove koji mogu dovesti do prsnuća plaka i stvaranja ugruška, tromba, u krvnoj žili.

Dodatni faktori

Od vanjskih događaja kao precipirajućih faktora infarkta miokarda, možemo spomenuti fizički napor, mentalni i meteorološki stres, te prekomjernu konzumaciju nikotina. Sve te događaje prati povećano lučenje štetnih supstanci u krvi, porast arterijskog pritiska i frekvencije srca, što sve može izazvati rupturu aterosklerotskog plaka, i dovesti do stvaranja ugruška i pojave infarkta miokarda.

Postoje neke druge aktivnosti koje povećavaju mogućnost nastanka infarkta, nakon uzimanja obilnijeg obroka može se javiti manji protok krvi kroz krvne žile srca, zatim meteorološki stres odnosno izlaganje hladnoći kao mogući okidač infarkta, gdje je hladnoća izrazito nepovoljna za koronarne bolesnike jer uzrokuje sistemski porast krvnog pritiska i povećanu potrošnju kiseonika. No, posebno je takođe opasno vrijeme prolaska atmosferske fronte, gdje se vrijeme mijenja, što sve može uticati na moguću veću učestalost infarkta.

Topliji i vlažniji zrak koji dolazi takođe otežava termoregulaciju i opterećuje krvno žilni sistem, što može biti precipirajući faktor nastanka infarkta miokarda. Od vanjskih događaja kao precipirajućih faktora infarkta miokarda, možemo spomenuti fizički napor, mentalni i meteorološki stres, te prekomjerna konzumacija nikotina. Sve te događaje prati povećano lučenje štetnih supstanci u krvi, porast arterijskog pritiska i frekvencije srca, što sve može izazvati rupturu aterosklerotskog plaka, i dovesti do stvaranja ugruška i pojave infarkta miokarda.

Tekst preuzet s plivazdravlje.hr